Gastronomi Sözlük
Gastronomi Sözlük
T Harfinde Toplam 55 Madde
Tabbule
Arap salatası olarak bilinmektedir. Dilimize ise "Tabule" olarak yerleşmiştir. Özetle bulgur salatası diyebiliriz. Yapımında bulgur, domates, salatalık, çok ince doğranmış maydanoz, soğan, sarımsak, zeytinyağı, limon suyu ve tuz kullanılır.
Tabildot
Fransızca kökenli bir kelimedir ve orjinal yazılışı "table d'hote" dur. Menüsü önceden belli olan yemekleri ifade eder.
Table d'Hote
Dilimize tabildot olarak çevrilen bu Fransızca kelime, menüsü önceden belli olan yemekler için kullanılır.
Taco
Elle yenen geleneksel Meksika yemeğidir ve "tako" diye okunur. Genelde et, peynir ve sebzeli çeşitleri yapılmaktadır. Bu yemekle birlikte garnitür olarak, sour cream (ekşi krema) avokado püresi (guacamole) ve salsa (biberli domates sosu) servis edilir.
Taflan
Orta ve Doğu Karadeniz bölgesinde yetişen, üzüm tanesi büyüklüğünde bir meyvedir. Aynı zamanda "karayemiş" olarak da bilinir.
Tagliatelle
Aynı zamanda Tagliolini olarak da bilinen İtalyan makarnasıdır ve yazıldığı gibi okunur. Tagliatelle şekil olarak Fettuccine'ye benzer. Tek farkı ebat olarak daha geniş olmasıdır.
Taittinger
En popüler şampanya markalarından biridir. Fransızlar "tatenje" Amerikalılar ise "tatıncır" diye telaffuz ederler.
Takoyaki
Japon mutfağına ait bu lezzet yazıldığı gibi okunur. Kelime olarak “tako” ahtopot “yaki” ise ızgara edilmiş anlamına gelir. Bizdeki karşılığı ise ahtopot köftesi veya ahtopot toplarıdır. Küçük küçük çukurlardan oluşan özel kalıplı ızgara tavalarda pişirilir.
Talkan Kurabiyesi
Leblebili tozundan yapılan bu kurabiye özellikle Eskişehir bölgesinde çok popülerdir. Zaten kelime olarak Tatarca “leblebi tozu” anlamına gelir.
Tamarillo
Ağaç domatesi de denilen bu meyve Şili, Peru, Kolombiya, Hindistan, Nepal gibi ülkelerin subtropikal iklim kuşağına sahip bölgelerinde yetişir. Genellikle tam olgunlaşmadan; şekli oval, yumurta gibiyken tüketilir. Yüksek orandan antioksidan içerir, bununla birlikte vitamin ve demir açısından da besin değeri yüksektir.
Tanen
Üzümün kabuklarında, çekirdeklerinde ve saplarında bulunan vede kırmızı şaraplarda daha çok mevcut olan, ağızda burukluk hissi uyandıran maddedir. Orjinal yazılışı "tannin" ve okunuşu "tanin" dir.
Tantuni
Adı Mersin ilimizle anılan çok popüler bir yiyecektir. Özel saç üzerinde pişirilir. İnce doğranmış biftek eti önceden haşlanır ve sonrasında az bir miktar kuyruk yağı saç üzerinde kavurma işlemine tabi tutulur. Bu pişirme aşamasında toz biber ilave edilir. Akabinde dürüm veya ekmek arası servis edilir.
Tapas
İspanyol mutfağında ana yemek öncesi alınan atıştırmalık yiyecekleri, başlangıçları ifade eder.
Tarama
Balık yumurtası ile yapılan bir meze türüdür. Genellikle sazan balığı yumurtası tercih edilir. Temelde ezilerek püre haline getirilmiş balık yumurtası, ekmek içi, zeytinyağı ve limon suyu içerir.
Tarator
Deniz ürünlerinin yanında en çok tercih edilen popüler bir sostur. Temelde bayat ekmek içi, yoğurt, ceviz, sarımsak, limon suyu ve zeytinyağı içerir. Havuçla yapılan "havuç tarator" da çok popülerdir.
Tarçın
Dünya mutfağında "cinnamon" olarak bilinir ve "sinimın" diye okunur. Yaprak dökmeyen aromatik kokulu bir ağaç cinsidir. Bu ağacın kurutulmuş kabukları kullanılır. Kabukların dış kısmında mantar tabakası bulunur ve grimsi renklidir. Tarçın baharatı, ağacının gövde ve dal kabuklarının dış kısmı sıyrıldıktan sonra kalan iç kabuğun kurutup öğütülmesiyle elde edilir. Ayrıca kabuklarının iç içe konularak rulo gibi kıvrılmasıyla da çubuk tarçın elde edilir.
Tarragon
Baharat olarak kullanılan aromatik bir bitkidir ve yazıldığı gibi okunur. İngilizce bir kelimedir ve dilimize "tarhun otu" olarak uyarlanmıştır. Fransız mutfağında ise "estragon" olarak bilinir.
T-Bone Steak
Sığırın sırt tarafından kesilen ve ismini ortasında bulunan "T" şeklindeki kemikten alan bir et parçasıdır "ti bon sitek" diye okunur.
Tekila
Meksikalılar'ın milli içkisidir ve kaktüs benzeri bir bitki olan "agave"nin suyundan yapılır. Kendine münasır bir içim şekli vardır. Önce bir miktar tuz yalanır, sonra küçük bardakta sunulan tekila tek seferde içilir ve finalde limon dilimi emilir.
Tekir
Kırmızı, kızıl renkte bir dip balık türüdür. Barbunya (barbun) ile çok karıştırılır. Aradaki en ayırt edici fark; tekir balığının çenesinin altında bir çift uzun sakal bulunmasıdır. Bu sebeble uluslararası mutfaklarda keçi anlamına gelen "goat fish" olarak bilinir. Diğer bir adı da "red mullet"dır. Genellikle kızgın yağda tavası yapılır.
Tekirdağ Köfte
Trakya bölgesinin popüler köftesidir. %80 dana, %20 kuzu kıyması karışımıyla yapılır. Temelde soğan, sarımsak, yumurta, ekmek içi, karbonat, irmik, kimyon, tuz, karabiber ve pul biberden oluşmaktadır.
Tepsi Kebabı
Antakya bölgesinin popüler yemeğidir. Temelde kıyma (dana ve kuzu karışık) soğan, maydanoz, sivri biber, sarımsak, kimyon, pul biber, karabiber, tuz ve biber salçası içerir. Tüm malzemeler zırhtan geçirilir ve tepsiye yerleştirilir. Üzerini de dekore etmek için domates ve biber koyulur. Akabinde fırına verilir.
Tere
Dünya mutfağında "cress" olarak bilinir ve "kıres" diye okunur. Turpgiller familyasından, yaprakları salata olarak yenen bir bitki türüdür ve vücuttaki yağ yakımını hızlandırır. Pişince acılaştığı için çiğ yemek gerekir. Ayrıca içinde birçok vitamin barındıran bir bitkidir
Teriyaki Sos
Japonların dünya mutfağına kazandırdığı bir sostur ve yazıldığı gibi okunur. Aslında Teriyaki bir pişirme yöntemini ifade eder. Kelime olarak "teri" parlaklık "yaki" ise bandırılmış yada sürülmüş demektir. Bu iki farklı kelime bir araya gelerek "teriyaki" olmuştur. İçeriği ise; soya sosu, şeker, zencefil, sarımsak ve baldır.
Tirbuşon
Şişe ağzındaki mantarlı kapakları çıkarmaya yarayan burgulu açacak türüdür. Özellikle şarap şişelerindeki mantarlar için kullanılır.
Tire Köfte
Adını İzmir'in Tire ilçesinden almıştır. Uzun şişlere dizililen bu köftenin en belirgin özelliği, odun ateşinde pişirilmesi ve tuz dışında herhangi bir baharat içermemesidir. Şişten çıkarılan köfteler; tatlı biber salçası, domates salçası, sarımsak ve karabiberden oluşan bir sosa yatırılır. Akabinde tereyağında kızartılmış ekmek, domates ve maydonoz eşliğinde servis edilir.
Tirit
Yeryer farklı etlerler (kaz, ördek, tavuk, kuzu, dana) yapılır. Et ile birlikte bu etin suyuna kızarmış veya bayat ekmek konularak servis edilen bir yemek türüdür.
Torchon
Uluslararası mutfaklarda aşçıların sıcak birşeyleri tutmak için kullandıkları el bezlerine denir ve "torşon" diye okunur. Bunlar tüy bırakmayan pamuklu bezlerdir ve temizlik için kullanılmaz.
Torik
Halk arasında palamut balığının büyüğü bu isimle anılır. Aslında aynı familyadan farklı bir türdür. Genellikle lakerda yapımında kullanılır (bkz. lakerda) Uluslararası mutfaklarda "bonito" olarak bilinir.
Torşon
Uluslararası mutfaklarda aşçıların sıcak birşeyleri tutmak için kullandıkları el bezlerine denir ve "torchon" diye yazılır. Bunlar tüy bırakmayan pamuklu bezlerdir ve temizlik için kullanılmaz.
Tortellini
İtalyanlar'ın yuvarlak makarnasıdır. İçi peynir veya et ile doldurulur. Genellikle kuru olarak değil, sos ile bulanmış bir biçimde servis edilmektedir. Aynı zamanda çorbası da yapılmaktadır.
Tortilla
Bizdeki yufka ekmeği ile benzerlik gösteren Meksikalılar'ın popüler ekmeğidir ve "tortiya" diye okunur.
Toyga
Soğuk yada sıcak içilen bir çorba türüdür. Aynı zamanda "toğga" olarak da bilinir. Özellikle Osmaniye ve Hatay Dörtyol'da çok popülerdir. Temelde süzme yoğurt, yarma ve naneden oluşur. Genelde dini bayramlarda yapılır.
Tranche
Fransızca bir kelimedir ve "tranş" diye okunur. Dilim, dilimleme anlamını ifade eder. En yaygın çayın yanında verilen ince dilimlenmiş limon için kullanılır "tranş limon" gibi.
Trança
Nesli tükenmekte olan kırmızı renkli ve çok değerli bir balık türüdür. Mercan ile aynı aileden sayılan trança, dip sularda gezer. Ükemizde en çok Ege ve Akdeniz'de görülür. Ama Ege bölgesinde daha popülerdir. Yerel halk tarafından "altınbaş veya antenli mercan" olarak da bilinir. İri gövdesiyle yağlı ve lezzetli bir ete sahiptir. Genellikle fırın ve ızgarası yapılır. Çorbası da çok güzel olur. En lezzetli zamanı temmuz, ağustos ve eylül aylarıdır. Uluslararası mutfaklarda "pagrus" olarak bilinir ve yazıldığı gibi okunur.
Trifle
İngilizler'in popüler tatlısıdır ve tırayfıl diye okunur. Temelde meyve suyu veya zencefil gazozu ile ıslatılmış pandispanya kek parçaları, taze pasta kreması ve orman meyvelerinden oluşur.
Truffle
Bizim türf dediğimiz mantar çeşididir ve "tırafıl" diye okunur. Toprak altında yetişen çok değerli bir mantardır. Yer mantarı olarak da bilinir.
Trüf
Toprak altında yetişen çok değerli bir mantardır. Dünya mutfağından "truffle" olarak geçer. (bkz. truffle)
Turmeric
Bizde "zerdeçal" olarak bilinir ve "törmerik" diye okunur. Bir diğer adı Hint safranıdır. Bunun dışında halk arasında zerdeçöp, safran kökü, sarıboya ve zerdeça olarak da bilinir. Acımsı bir tada sahiptir. Baharat olarak kullanılması için zerdeçal bitkisi temizlendikten sonra suda kaynatılıp kurutulur ve akabinde öğütülür. Elde edilen baharat safran yerine de değerlendirilir. Balık çorbası, pilav, söğüş ve çeşitli sebze yemeklerine çeşni olarak katılır.