Stajerlerin Sorunları

Turizmde Staj Sorunları ve Çözüm Önerileri

Turizm ülkemizde hızla gelişen ve 30 milyonun üzerinde turistle 23 milyar dolardan fazla gelir getiren bir sektör haline gelmiştir. Bu gelişmede tanıtım faaliyetleri, kültürel, tarihi ve doğal mirasın etkisi oldukça büyük olmakla birlikte hizmet kalitesinin de etkisi önemsenmeyecek derecede fazladır.

Müşteri ile yüz yüze iletişim halinde olan iş görenlerin oldukça fazla olduğu turizm işletmelerinde çalışanların iletişim, bilgi, beceri gibi konularda iyi eğitim almış olmaları gerekmektedir. Turizm eğitimi teorik ve uygulamalı olarak çoğunlukla meslek liselerinde verilmektedir. Stajyerlikte bu eğitim uygulamalarının önemli bir bölümüdür. Çünkü stajyerlik sektöre ilk adımdır ve önemsenip iyi değerlendirildiğinde doğru kişilerin sektöre kazandırılması için büyük bir fırsattır. Ama önemsenmediğinde nice genç, yetenekli ve kaliteli insanın sektörden uzaklaşmasına neden olan bir uygulama olmaktadır. Foça Otelcilik ve Turizm Meslek lisesinde çalıştığım yıllar içinde yüzlerce öğrencimizin farklı sektörlere yönelmesine üzülerek şahit oluyorum.

Stajyerlerin önemsenmemesi ve ucuz iş gücü olarak görülmesi çalışanların motivasyonunu azaltmaktadır. Bunun sonucunda daha az çalışma isteği ortaya çıkar ki bu da daha az müşteri memnuniyeti ve daha az satış anlamına gelmektedir. Turizm sektörü, uluslararası bir sektör olduğu için işletmelerde ki hizmet kalitesinin düşük olması, işletmelerde satışın düşmesi yanında ülkemizin imajının olumsuz yönde algılanmasına da neden olur. Bu sebeple diğer turizm çalışanlarına ve stajyerlere işletme içerisinde değer verilmeli ve karşılaşılan sorunlar bir an önce çözüme kavuşturulmalıdır.

Ülkemizde, özellikle kıyı bölgelerimizde hala turizm eğitimi ve stajyerler ile ilgili sorunların aşılamadığı görülmektedir. Stajyerlerin yıllardan beri süre gelen; ücret, sosyal haklar, fazla mesai, ucuz işgücü olarak görülmeleri, alanları dışında çalıştırılma, beslenme ve barınma gibi sorunlarının olduğu hepimizin malumu… Bizler de 3308 sayılı kanun kapsamında staj yapan ilk mağdurlar olarak bu sorunların en eski şahitleriyiz.
Yapılan birçok araştırmada sorunlar iyi bir şekilde ortaya konmuş ve çözüm önerileri de sunulmuştur. Fakat uygulamada yaptırımın olmadığı görülmektedir. Bu sebeple sorunların çözümü için yasal olarak uygulanabilmesi sağlanmalıdır.

Çözüm Önerileri
Stajyer maaşlarının en az asgari ücret seviyesine yükseltilmesi gerekmektedir.
Stajın denetlenmesi için okul yetkilileri yanında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının da staj denetçilerini faaliyete geçirmeleri gerekmektedir.
Staj öncesinde, işletmeler ile ücret, çalışma saatleri, kalınan yer, yemekler ve servis gibi konularda öğrenciye kolaylık sağlayacak ön sözleşmeler yapılmalıdır.
Stajyerlerin rotasyon ve uyum eğitimlerine katılımları sağlanmalıdır.
Öğrencinin ilk stajında en az 3 departmanda (servis, mutfak ve kat hizmetleri) staj yapma zorunluluğu olmalıdır.
Stajyerlerin 8 saatten fazla çalıştırılmaması sağlanmalıdır. 8 saatten fazla çalışmaları durumunda fazla mesai ücreti olarak ya da her 8 saat fazla mesai bir günlük staja karşılık gelecek şekilde hesaplanmalıdır.
Stajyerlik uygulamasının önemi işletmelere anlatılmalı ve yöneticiler stajyerlere işi sevdirebilmelidir. Stajyerleri ucuz iş gücü olarak gören yöneticilerin bilinçlendirilmeleri gerekmektedir.
Turizm Bakanlığı bünyesindeki kadrolarda turizm bölümlerinden mezun olanların sayısı arttırılmalıdır.
Resmi işletmelere ait misafirhane ve sosyal tesislerde turizm mezunlarının tercih edilmeleri sağlanmalıdır.
Stajyerlerin konakladıkları yerlere (lojman veya ev) sınıflandırma getirilmelidir. Konaklanan yerlerde asgari düzeyde bazı ölçütlerin olması gerekmektedir.
Ve bütünsel olarak bakıldığında stajyerlerin birçok ortak ve sektörden sektöre farklı sorunları mevcuttur. Bu sebeple ülkemizde bütünsel olarak bir STAJ YASASI ve kendi içerisinde de her sektörün STAJ YÖNETMELİĞİ olması birçok sorunu çözecektir.
Çünkü stajyerlerin ve çalışanların moral düzeyinin yüksek olması haklarının verilmesi ile mümkün olur. Stajyerler ve diğer çalışanlar ücretin eksik verildiği, konaklama imkânlarının standartların altında olduğu, fazla mesainin yaptırıldığı bir ortamda ne işletmesini düşünerek hareket eder ne de ülkesini düşünerek turiste yardımcı olmaya çalışır. Ülkemizde turizmin gelişmesi için stajyerlere değer verilmesi gerekir. Aksi takdirde kongrelerde, sempozyumlarda anlatılanlar, kitaplarda yazılanlar bir yığın tekrarlanmış bilgi olmaktan öteye gitmemektedir.

Turizme emek veren insanlar olarak, bu sorunları daha derinlemesine projeler sunarak yapmamız gerekir. Ayrıca turizm eğitmenleri ve çalışanları olarak el ele vererek bu sorunların örneklerini sosyal medya, gazete, TV, vb. aracılığıyla dile getirmemiz, sorunların çözüme kavuşması açısından önemli bir adım olacaktır.

Rıdvan TAŞKIN