Bu yazımda konumuzun siyasi olmamakla birlikte patent savaşları ile birlikte uluslararası alanda elimizden alınan alınmaya çalışılan Türk mutfağımızın geleneksel lezzetlerinden birkaçına değinmeye çalışacağım.
13. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar 3 kıtaya hükmeden Osmanlı devleti ile birlikte birçok milletle birarada yaşamış şanlı bir ecdada sahip bir tarihimiz var. Bununla birlikte sosyo-kültürel anlamda farklı milletlerle gerek aynı, gerek farklı coğrafyalarda birarada yaşayarak birçok alanda alışverişte bulunulmuştur. Bunun en önemlisi bizim konumuz olan mutfak kültürleri ve yeme içme alışkanlıkları.
İlk olarak klasik meşhur Türk lokumuna “Turkish Delight” değinmek istiyorum. Türk lokumunun tarihi tam net bilinmemekle birlikte kimi kaynaklara göre 15. yüzyıldan beri Anadolu'da yapılmaktadır. Yine kimi kaynaklara göre ise 18. yüzyıl sonunda Ali Muhiddin Hacı Bekir tarafından icat edilmiştir. Hacı Bekir Efendi, 1777 yılında bal veya pekmez, su ve undan oluşan eski bir karışımı geliştirerek lokum tarifini oluşturmuştur.
Günümüzde ise farklı farklı aroma çeşitleriyle zenginleştirilmiştir. Birkaç ilimiz tarafından da coğrafi işaret ile tescillenmiştir.
Gelgelim sınır komşumuz olan Rumlar tarafından 2007 yıllarında AB’ye “Loukoumi” ismi ile tescil ettirmeleri de maalesef bizim adımiza üzücü vahim bir olaydır.
Örnekleri kısaca çoğaltacak olursak; Cacık Yunanlılar’da “Caciki” olarak bilinen bizden tek farkı reçetesinde sarımsak olması münasebetiyle yoğurt, su, salatalık, sarımsak ile yapılan Osmanlı döneminden kalma soğuk bir mezedir. Ülkemiz başta olmak üzere Gürcistan, İran, Kıbrıs ve Azerbaycan'da bilinmektedir.
Baklava da Gaziantep ilimizle coğrafi işaretini almış Osmanlı mutfağından kalma bir lezzetimizdir. Son olarak Döner ise ülkemiz sınırları içinde birçok çeşidi yapılarak Dünya mutfağına mal olmustur. Gurbetçilerimiz sayesinde dünya mutfağındaki yerini almıştır. Gurbetçilerimizin yoğun olduğu Almanya ise 2022 yılında “Alman Döneri” ismini tescil ettirmek için başvuruda bulunmuştur. Kısacası dünya mutfağında yemek isimleri ne olursa olsun Türk mutfağının lezzetleri karşımıza çıkmaktadır.
Bir sonraki yazımda buluşmak dileğiyle, sağlıcakla kalın.
Samet Çakmaklı