İklim Değişikliğinin Anahtarı: Etsiz Pazartesi
Son yıllarda gastronomi sektöründe yaşanan hızlı yükselişle birlikte birçok gastronomi akımı da ortaya çıkmıştır. Bunlardan birisi de vegan beslenmeyi ve etsiz yemek kültürünü aşılamayı amaç edilen “Etsiz Pazartesi” akımıdır. Bu hareket 2003 yılında Sid Lerder’in liderliğinde ortaya çıkarılmıştır. İsminden ’de anlaşılacağı üzere haftanın bir günü pazartesi günleri et yemeden geçirmeyi amaçlayan akım 40’tan fazla ülkede uygulanmakta ve her geçen gün yenileri eklenmektedir. Hafta bir gün etsiz olarak geçirmeyi amaçlayan akım, bu sayede hem bireysel olarak hem de ulusal olarak sağlık ve sürdürebilirlik konularına katkı sağlamaya çalışmaktadır (Sezgin ve Ayyıldız,2019: 514).
Peki Neden Etsiz Pazartesi?
Etsiz Pazartesi öncülerine neden özellikle pazartesi günün seçilmesini sorulduğunda şu cevabı vermiştir: “Çünkü bugün edinilen davranışların haftanın geri kalanına uygulama eğilimi yüksek”. Akımın İngilizcesi olan “Meatless Monday” hareketi ilk kez 2.Dünya Savaşı sırasında ortaya çıktığı bilinmektedir. Savaş sırasında Amerika’da ortaya çıkan akım büyük miktarda et tasarrufu yapılmasını sağlamıştır. Bu da hareketin oluşumunda ilham verici bir örnek oluşmuştur.
Hareketin Ünlü Yüzü Paul Mc Cartey
2009 yılında Amerika’dan başka ilk kez başka bir ülke Belçika’da harekete katılmıştır. Bunun yanı sıra hareketin günümüzdeki ünlü yüzü ve İngiltere’yi bu hareketle tanıştıran kişi ise şarkıcı Paul Mc Cartey’dır (Kanık;2017:610). İnsanları iklim değişikliğini yavaşlatmaya, değerli doğal kaynakları korumaya ve sağlıklarını iyileştirmeye amaçlayan hareket Paul Cartey tarafından ise MeatMondayFree olarak adlandırılmıştır.
Herşey Daha Güzel Bir Dünya İçin
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'ne (FAO) göre, hayvancılık sektörü küresel ölçekte ciddi çevre sorunlarına sebep olan öne çıkan sektörler arasındadır. FAO’ya göre küresel olarak sera gazı emülsiyonlarının yaklaşık olarak %15 hayvancılık sektöründen kaynaklanmaktadır. Diğer birçok kuruluş zamanla bunun %51’e çıkacağını tahmin etmektedir. BM hükümetler arası İklim Değişikliği Paneli’nde bir araya gelen birçok bilim insanları kötü sonuçları olan iklim değişikliğinden kaçınabilmek için 2050 yılına kadar atmosferdeki sera gazını %80 azaltmamız gerektiğini söylemiştir.
Mutluluk Senin Sağlığında Unutma!
Son yıllarda birçok panelde, makalede, bilimsel araştırmalara karşılaştığımız et tüketiminin azaltılması gerektiğini savunan görüşler bulunmaktadır. Dünya’nın öne çıkan birçok sağlık kurumu ’da bu fikirleri desteklemektedir. Dünya Kanser Araştırma Fonu beslenirken daha çok bitkisel türleri tercih etmemizi, kırımızı eti daha az tüketmemizi ve özellikle işlenmiş etten kaçınmamız gerektiğini söylemektedir. 2010 senesinde Oxford Üniversitende gerçekleştirilen bir araştırmaya göre haftada en fazla üç kez et yemenin 31.000 kişinin kalp hastalığından ölümünü, 9.000 kişinin kanserden ölümünü ve 5.000 kişinin felçten ölümünün önleyebileceği sonuçlarına ulaşılmıştır. Bu aynı zamanda her yıl 1.2 milyar Euro maliyeti düşürmeye eşittir.
Bitki Bazı Tüketin Hastalıklara İyi Geliyor
Diyabet uzmanı Dr.Joel Khan, verdiği bir demeçte bitki kaynaklı beslenme sayesinde en çok görülen 15 kronik hastalıktan korunma, bu hastalığı önleme ve yok edilmesinde bilimsel kanıtların oldukça güçlü olduğu belirtmiştir.
Dünyadaki Açlığı Hafifletmek Bizim Elimizde
Hayvanlar bitki proteinini verimsiz bir şekilde et proteinine ve dönüştürmektedir. Yapılan araştırmalara göre 1 kğ sığır üretmek için yaklaşık olarak 12 kğ tahıl kullanılmaktadır. Yani bunu dünya geneline düşündüğümüzde et tüketiminin besin maddelerinin oransız tüketimine sebep olduğunun en büyük kanıtıdır. Halihazırda tahmini olarak 800 milyon insan açlıkla ya da yetersiz beslenme ile bahşetmektedir. Bunun tam tersi et tüketimini azaltıp tahılların daha adaletli şekilde dağılımı dünyadaki açlığı birazcık da olsun azaltacaktır.
Projede Nasıl Yer Alabilirim?
Meatlessmonday hareketi bu projede yer almak isteyen işletmelere, okullara, kurumlara vs. destek çıkmaktadır. Meatles Monday, et tüketimi azaltma hedefinize destek olmak için kolaylıkla anlaşılabilecek ve özelleştirilebilecek araştırma, yaratıcı malzemeler ve anahtar teslim programlar sunmaktadır. İster çalışanların sağlığını korumak isteyen bir hastane olun, ister halk sağlığını korumak isteyen bir gönüllü ya da iklim değişikliğine destek olmak isteyen bir yetkili, Meatless Monday tüm bu konularda çalışmak isteyenlere yardımcı olmaktadır. Daha fazlası için Meatless Monday’in web sitesini ziyaret edebilirsiniz.
Bir sonraki yazımda görüşmek dileğiyle sağlıcakla kalın...
Zihni Bilir
Kanık, İ.(2017). Gastro-Endişe ve Yeni Toplumsal Hareketler (Gastro-Anxiety and New Social Movements).
Sezgin,C.A., Ayyıldız, S.(2019). Gastronomi Alanında Vejetaryen/Vegan Yaklaşımı; Giresun Yöre Mutfağı’nın Vejetaryen Mutfak Kapsamında İncelenmesi.