Diwali Festivali Işık Şenlikleri/ Festival of Lights)
Dewali ya da Deepwali olarak anılan bu festival, Hindistan’da en büyük ve önemli tatil olan ekim ya da kasım ayında 5 gün boyunca kutlanır. Aynı zamanda bir yeni yıl kutlamasıdır. Festival dünya çapında Festival of Lights (Işık Festivali) olarak da bilinir. Işıkların başrolde olduğu bu kutsal etkinlik; ışığın karanlığa, iyiliğin kötülüğe ve bilginin cahilliğe karşı zaferinin ruhani farkındalığına odaklanmaktadır.
Bu festival Hindistan’ın her yerinde herkesi kucaklayacak şekilde kutlanır. Hindular için bu festival Hıristiyanların yılbaşısı kadar önemlidir. Dewali’yi kutlayanlar tipik bir bayram kutlamasındaki gibi evlerini temizler, yeni ve güzel kıyafetler satın alıp süslenerek giyinirler. Evlerini ışıklar ve mumlarla süslerler. Ailenin duacısı refah tanrıçası Lakshmi’ye dualar eder ve şekerleme gibi ikramlıklar hazırlarlar.
Festival hakkında ortaya çıkan hikayelerin çoğu şeytana karşı iyinin zafer kazanması hakkındadır. En bilindik hikaye ise Kral Rama hakkındadır. Kral Rama Vishu’nu tanrısının dünya üzerindeki 7’inci sıradaki avatardır. Avatar, Hindulara göre tanrıların dünyadaki vücut bulmuş halleridir. Lanka’da bir şeytan Kral Rama’nın eşi Sita’yı yakalar ve Rama eşini kurtarmak için maymunlardan bir ordu kurar. Maymunlar Hindistan’dan Sri Lankaya bir köprü kurarlar ve bu şekilde Sri Lankaya girerler. Kral Rama brahmastra denilen bir silah ile savaşır ve zaferle şehrine geri döner. Geri dönüş yolunda kral ve eşine yardımcı olmak için her yer ışık ile bezenir. Bu yüzden bu festival ışık festivali olarak anılır ve her yer ışıklar ile süslenerek kutlanır.
Bu Festivalde Sunulan Yiyecekler
1-Laddu: Laddu, laddoo veya avinsh olarak geçer. Temel malzemeleri un, yağ ve şekerdir. İrmikle yapılan tarifleri de bulunmaktadır. İçerisine çeşitlendirmek adına zaman zaman fındık ve kuru üzüm gibi malzemeler eklenir. Hindistan’nın kutlama ve festivallerinin hepsinde görülebilecek bir yiyecektir.
2-Kheel Batashas: Diwali şenliklerinde en seçkin tatlısıdır. Kabarık pirinç ve şekerden yapılır. Diğer tatlılardan farkı ise bu festivalde belirli bir ritüel içinde yer alır.
3-Budha Chakuli: Orrisa’nın doğu tarafında daha çok yapılan bir yiyecektir. Süzme peynir, hindistancevizi, jaggery ve kakuleden yapılan bir tür krep ya da pankek benzeri yiyecektir.
4-Besan Papdi: Hangi festival olursa olsun mutlaka yapılan bu atıştırmalık baharatlar ile hazırlanmış ve daha sonra yuvarlaklar halinde kesilmiş bir hamur karışımının kızartılması ile yapılır.
5-Sata Bhajyun: Sindhis’ de Diwali’yi kutlamak için yapılan yedi adet sebze ve köri kullanılan özel bir yemektir. Bezelye, karnabahar, havuç, Fransız fasülyesi, patates, ıspanak, soğan ve kişniş gibi sebzeler kullanılır.
Ölüler Günü (Dios de la Muerta / Day of the Dead)
İspanyolca, Dia de Muertos veya Dia de los Muertos olarak anılan “Ölüler Günü” İspanyollar ve Latin Amerikalılar tarafından ölen dost ve akrabaları anmak için yapılır. Bir yas gününden daha çok eğlence amaçlıdır. Bu günde ölülerin evlerinde ve mezar taşlarında kadife çiçeği, mumlar ve tütsüler ile süslemeler yapılır. Ölen kişinin sevdiği kokular sürülür, sevdiği yemekler yapılır. Cadılar bayramından farkı iskeletler ve kostümler korkutmak veya şaka amaçlı değil ölüleri hatırlatma amaçlıdır.
31 Ekim-2 Kasım tarihleri arasında kutlanır. İnanışa göre 31 Ekim’de çocuklar 1 Kasım’da ise yetişkinler diğer dünyayı ziyaret eder. Festivalin başlangıcının Azteklere kadar dayandığı bilinmektedir.
Bu güne hayat vermiş üç toplum şu şekildedir;
Aztekler (Eski Meksika halklarından biri), Toltekler (Pre-kolombiya halkıdır, Aztekler’den daha eskilerdir), Nahualar (Eski bir Meksika-El Salvador halkıdır, Aztek ve Toltek toplumlarının etnik kökenini oluştururlar.)
Bu Festivalde Sunulan Yiyecekler
1-Pan de Muerto: İçerisine anason tohumları eklenerek yapılan bir tatlı ekmektir. Bu festivale özel senede bir kez yapılır ve daha sonra hiçbir yerde bulunamaz. Bu ekmek hamurdan yapılmış kemik ve kafatasları ile süslenir.
2-Atole: Mısır unu, şeker kamışı, tarçın ve vanilyadan yapılan sıcak lapamsı bir içecektir.
3-Calaveras de Azucar: Kafatası şeklinde yapılıp benzer şekillerde süslenen kurabiye ve şekerleme çeşitleridir.
4-Tamales: Sarılmış anlamına gelen Aztec kelimesi tamalliden gelir. Mısır unu hamuru, mısır kabuğu veya muz yaprağına sarılı bir çeşit dolgudan oluşur ve buğulanır. Ölüler günü için favori yiyeceklerdendir.
Çin Yeni Yılı (Bahar Şenlikleri/Chinese New Year)
4000 yıllık bir gelenek olan Çin yeni yıl kutlamaları ay takvimine göre kutlanır. Bizim de kullandığımız Miladi Takvim' de yeni yıl 1 Ocak tarihinde başlar. Fakat Çin yeni yılı her yıl farklı tarihlerde kutlanır ve bu tarihler daima 21 Ocak ile 20 Şubat arasında olur. İki hafta süren kutlamalar boyunca tüm iş yerleri ve marketler kapanır hatta toplu taşımada bazı hatlar çalışmaz.
İnanışa göre yıllara adlarını vermek için yarışan 12 hayvanın Çin’de kabul edilen ilk tanrı olan Jade Emperor’un davetine gelme sıralarına göre isimleri verilmiştir. En son 2019 yılının Şubat ayında yapılan bu kutlamada Domuz yılı kutlanmıştır. Domuz Jade Emperor’un davetine en son icabet eden hayvandır. Zodyak hayvanları fare, öküz, kaplan, tavşan, ejder, yılan, at, keçi, maymun, horoz, köpek ve domuzdur.
Bu kutlamalarda her yerin kırmızılar ile süslenmesinin ise bir hikayesi vardır. Adı Nian olan bir canavarın yılda bir gün şehre indiğine ve herkesi korkuttuğuna inanılır. Bu canavardan kaçmak için evlerine kapanan insanlar arasından bir çocuğun maytap ile bu canavarı korkuttuğuna ve kaçırdığına ama yine de evlerin çatılarına ve diğer yerlere kırmızı şeyler koyarak bu canavarın korkutup kaçırılabileceğine inanılır.
Bu festival Çin halkı için bolluğu, bereketi ve aileye verilen değeri simgeler. Bu yüzden festivalin ilk 5 günü evlerden çıkılmaz aile fertleri ile güzel sofralarda sohbetler edilerek geçirilir. Çin yeni yıl kutlamaları başta Çin’in bütün bölgelerinde olmak üzere; Güney Kore, Japonya, Singapur, Filipinler, Vietnam, Tayland, Malezya, Hong Kong, Endonezya ve Macau gibi diğer Asya ülkelerinde de aynı şekillerde kutlanır.
Bu Festivalde Sunulan Yiyecekler
1-Çin Mantısı: İçerisine et, soğan, sarımsak, zencefil, lahana turşusu gibi malzemelerle bir dolgu yapılarak kulak ya da yarım ay şeklinde kapatılan hamur Çin kültüründe şans getirildiğine inanılan bir yiyecektir.
2-Bütün Şekilde Pişirilen Balık Buğulama: Bütün bir şekilde pişirilmesinin anlamı aile birliğini temsil etmesidir. Bir diğer sebebi ise Çin'de insanlar bütün balığa hizmet etmeyi severler çünkü balığa hizmet etmek bir refah sembolüdür ve aynı zamanda her şeyin iyi sonuçlanacağı anlamına gelir. Soğan, sarımsak, soya sosu, acı sos ve isteğe bağlı başka malzemeler koyularak klasik buğulama şeklinde yapılır.
3-Karidesli Noodle: Karides zenginlik ve bolluğu temsil eder, noodle ise şansı.
4-Bütün Ördek: Çin halkına göre bu yemek sadakati ifade eder. Soya sosu, anason, karabiber, maydanoz, sarımsak, soğan ve isteğe bağlı diğer malzemelerle pişirilir.
5-Fokurdayan Tencere: Sofranın ortasına konulan tencerenin bir tarafında seçilen bir çorba yanında ise fokurdayan bir sos olur. Yanında ise çiğ sebze ve et çeşitleri gelir. Bu çiğ sebze ve etler sosa batırılıp pişirilerek yenir.
Chuseok Festivali
Büyük bir hasat festivalidir. Ay takvimine göre 8’inci ayın 15’inci günü ve sorasındaki iki günde toplamda üç gün kutlanır. Bu kutlamalar sırasında Kuzey ve Güney Kore de üç günlük resmi tatil ilan edilir. Dünyadaki diğer hasat festivalleri gibi yaz sonu veya sonbahar başlangıcında yapılır.
Halk arasında bu festival Hangawi olarak da bilinir. “Han” büyük anlamına gelirken “gawi”sekizinci kameri ayın ortası anlamına gelir. Bu festivalde yapılan iki gelenek vardır biri Charye (evde atası anma hizmetleri) diğer ise Seongmyo (atalarının mezarlarına aile ziyareti)’dir.
Festivalin kökeni ise iki bin yıl önce hüküm sürdüğü bilinen Silla Krallığı döneminde yapılan bir gelenek olan dokuma yarışmalarına dayanır. Bu yarışmalarda kadınlar gruplar halinde bir ay boyunca dokuyabildikleri kadar elbise dokurlar. Yarışmanın sonucunda kaybeden takım kazananlara alkollü bir ziyafet hazırlar.
Bu Festivalde Sunulan Yiyecekler:
1-Songpyeon: Hasadın hemen ardından yapıldığı için hasat edilen pirinç ile yapılır. İç dolgusu soya fasulyesi, börülce, kestane , hünnap, hurma , kırmızı fasulye , susam veya bal gibi tipik olarak tatlı veya yarı tatlı içeriklerden oluşan yarım ay şeklindeki pirinç tozundan yapılan ve buharda pişirilen bir kektir. Bu besini güzel yapanın iyi bir eş ve güzel çocuklara sahip olacağına inanılır.
Jeon: Kore’de bütün festivallerde sofrada yerini alan bir yiyecektir. Balık, et veya sebze ile oluşturulan iç, un ve yumurtadan yapılan bir hamurun içine doldurulur ve pişirilir. Yapıldığı yöreye ve içine giren malzemelere göre isimi değişir.
2-Kore Likörü: Yeni hasat edilen pirinçten yapılan bu likör festival sabahında tanrılara dua edildikten sonra içilir. Festivalin geriye kalan zamanlarında da kurulan sofralarda yerini alır.
Bir sonraki yazımda görüşmek dileğiyle sağlıcakla kalın...
Nilüfer Kenç